گرفتگی رگ قلب چیست؟
گرفتگی رگ قلب یا تنگی عروق کرونر به وضعیتی گفته میشود که در آن رگهای تغذیه‌کننده قلب به دلیل رسوب چربی، کلسترول و مواد دیگر (پلاک) باریک می‌شوند. این عروق وظیفه رساندن خون و اکسیژن به عضله قلب را دارند و وقتی دچار گرفتگی شوند، جریان خون کاهش می‌یابد. نتیجه این فرایند میتواند با بروز علائم مختلفی از جمله درد قفسه سینه، تنگی نفس و خستگی همراه باشد. اگر انسداد شدید شود یا به طور کامل جریان خون قطع گردد، خطر سکته قلبی وجود دارد. عوامل اصلی این بیماری شامل تغذیه ناسالم، سیگار، دیابت، فشار خون بالا، استرس و کم‌تحرکی می‌باشند.
علائم گرفتگی رگ قلب
علائم اولیه گرفتگی رگ قلب خفیف و مبهم می‌باشد و ممکن است فرد در ابتدا متوجه اهمیت آن‌ها نشود. شناخت این نشانه‌ها کمک می‌کند تا بیماری زودتر تشخیص داده شود و از بروز سکته قلبی جلوگیری گردد. مهم‌ترین علائم اولیه به شرح زیر می‌باشد:
درد یا فشار در قفسه سینه
مهم‌ترین علامت اولیه گرفتگی عروق کرونر، درد یا فشار در ناحیه قفسه سینه است. این درد در وسط یا سمت چپ قفسه سینه احساس میشود و بسیاری از بیماران آن را به صورت سنگینی، فشار یا فشرده شدن توصیف می‌کنند. گاهی درد به دست چپ، گردن، فک یا حتی پشت انتشار پیدا می‌کند. این درد هنگام فعالیت بدنی، استرس یا بعد از خوردن غذاهای سنگین شدت می‌گیرد و با استراحت کاهش می‌یابد. بی‌توجهی به این علامت میتواند زمینه‌ساز سکته قلبی در آینده باشد.
تنگی نفس از علائم گرفتگی رگ قلب
یکی دیگر از نشانه‌های اولیه گرفتگی رگ قلب، احساس سختی در تنفس است. فرد ممکن است هنگام انجام فعالیت‌های ساده مانند بالا رفتن از چند پله یا حتی در حالت استراحت، دچار کمبود نفس شود. این حالت به دلیل کاهش خون‌رسانی به عضله قلب ایجاد میشود که توانایی پمپاژ قلب را کاهش میدهد. تنگی نفس گاهی با خس‌خس سینه یا سرفه خشک همراه است و ممکن است بیمار آن را با مشکلات ریوی یا آسم اشتباه بگیرد. تکرار یا شدت گرفتن این حالت باید جدی گرفته شود.
خستگی غیرعادی
خستگی مفرط و کاهش توانایی انجام فعالیت‌های روزانه یکی از علائم هشداردهنده گرفتگی عروق است. فرد ممکن است حتی پس از استراحت کافی همچنان احساس ضعف داشته باشد. این حالت زمانی رخ میدهد که قلب نتواند اکسیژن کافی به عضلات و اندام‌ها برساند. خستگی غیرعادی به خصوص در زنان و افراد مسن شایع‌تر است و گاهی تنها علامت مشکل قلبی محسوب میشود. اگر فردی بدون دلیل مشخص، دائماً احساس بی‌انرژی بودن داشته باشد، باید احتمال مشکلات قلبی را بررسی کند.
تعریق سرد و ناگهانی
تعریق غیرعادی، از جمله عرق سرد، میتواند علائم گرفتگی رگ قلب باشد. این علامت به علت واکنش بدن به کاهش خون‌رسانی به قلب، سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می‌کند. فرد ممکن است بدون فعالیت بدنی یا در شرایطی که عرق نمی‌کند، ناگهان دچار عرق سرد شود. این وضعیت اغلب با احساس اضطراب، رنگ‌پریدگی پوست و ضعف همراه است. چنین علائمی به خصوص اگر همراه با درد قفسه سینه یا تنگی نفس باشند، نیاز به توجه فوری پزشکی دارند.
سرگیجه یا احساس ضعف
یکی دیگر از علائم گرفتگی رگ قلب یا گرفتگی عروق کرونر، سرگیجه و احساس سبکی سر است. وقتی جریان خون قلب کاهش می‌یابد، اکسیژن‌رسانی به مغز نیز مختل میشود و این امر باعث بروز سرگیجه، تاری دید یا حتی غش کوتاه‌مدت خواهد شد. بعضی افراد این علامت را به افت فشار خون یا کم‌خونی نسبت می‌دهند، ولی در صورت تکرار باید به بررسی مشکلات قلبی پرداخت. اگر سرگیجه با درد قفسه سینه یا تنگی نفس همراه باشد، میتواند نشانه یک وضعیت اورژانسی مانند سکته قلبی قریب‌الوقوع باشد.
علائم شایع گرفتگی رگ قلب
علائم شایع گرفتگی رگ قلب زمانی بروز می‌کنند که انسداد عروق بیشتر شده و جریان خون قلب به صورت قابل‌توجهی کاهش یافته است. این نشانه‌ها نسبت به علائم اولیه، واضح‌تر و آزاردهنده‌تر می‌باشند و اگر نادیده گرفته شوند می‌توانند به سکته قلبی یا نارسایی قلبی منجر شوند. برخی از علائم شایع گرفتگی رگ قلب به شرح زیر است:
- درد منتشرشونده به دست، گردن یا فک
- تپش قلب یا ضربان نامنظم
- تعریق زیاد و ناگهانی
- سرگیجه شدید یا غش
- حالت تهوع یا استفراغ
- ورم پاها و مچ‌ها
- احساس سنگینی یا خفگی در قفسه سینه
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان
علائم گرفتگی رگ قلب در زنان گاهی با مردان تفاوت دارد و همین موضوع باعث میشود دیر تشخیص داده شود. بسیاری از زنان درد کلاسیک قفسه سینه را تجربه نمی‌کنند و به‌جای آن با نشانه‌هایی مبهم و کمتر شناخته‌شده روبه‌رو می‌شوند. این مسئله خطر سکته قلبی خاموش یا تأخیر در مراجعه به پزشک را افزایش میدهد. شناخت علائم ویژه زنان اهمیت زیادی در پیشگیری دارد.
- خستگی شدید و غیرعادی: زنان بیشتر از مردان احساس ضعف و بی‌انرژی بودن را گزارش می‌کنند، حتی بدون فعالیت سنگین.
- تنگی نفس: کمبود نفس در فعالیت‌های سبک یا حتی هنگام استراحت میتواند نشانه گرفتگی عروق باشد.
- درد مبهم در قسمت‌های غیرمعمول: برخلاف مردان که بیشتر درد قفسه سینه دارند، در زنان درد ممکن است در شکم، پشت، شانه یا گردن احساس شود.
- اختلال در خواب: بسیاری از زنان با گرفتگی عروق قلبی دچار بی‌خوابی، بیدار شدن مکرر یا خواب نامنظم می‌شوند.
- تعریق سرد و سرگیجه: این علائم در زنان شایع‌تر است و ممکن است با علائم یائسگی یا اضطراب اشتباه گرفته شود.
- تهوع یا دل‌درد: در برخی زنان، گرفتگی رگ قلب خود را به شکل مشکلات گوارشی نشان میدهد.
علائم گرفتگی رگ قلب در مردان
علائم گرفتگی رگ قلب در مردان واضح‌تر از زنان بروز می‌کند. مردان بیشتر دچار درد مشخص قفسه سینه و علائم سنتی بیماری‌های قلبی می‌شوند و همین موضوع تشخیص را نسبت به زنان آسان‌تر می‌سازد. با این حال، نادیده گرفتن این نشانه‌ها یا نسبت دادن آن‌ها به خستگی و استرس میتواند عواقب جدی مانند سکته قلبی داشته باشد. برخی از این علائم در مردان عبارتند از:
- درد یا فشار شدید در قفسه سینه که ممکن است به دست چپ، فک یا پشت انتشار یابد.
- تنگی نفس به‌خصوص هنگام فعالیت بدنی یا بالا رفتن از پله
- تعریق سرد و ناگهانی حتی بدون فعالیت سنگین
- تپش قلب یا ضربان نامنظم
- سرگیجه یا ضعف شدید
- خستگی بیش‌ازحد پس از فعالیت‌های معمول
- حالت تهوع یا دل‌درد در برخی موارد
علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان
گرفتگی رگ قلب بیشتر در میانسالی و سالمندی شایع‌تر است، اما امروزه به دلیل تغییر سبک زندگی، مصرف غذاهای ناسالم، کم‌تحرکی، استرس شدید و شیوع بالای دیابت و چاقی، جوانان نیز در معرض ابتلا قرار گرفته‌اند. علائم گرفتگی رگ قلب در جوانان به شرح زیر است:
- درد قفسه سینه یا فشار شدید به‌ویژه هنگام ورزش یا استرس
- تنگی نفس زودرس حتی در فعالیت‌های سبک مانند دویدن کوتاه یا بالا رفتن از پله
- تپش قلب و ضربان نامنظم که ممکن است ناگهانی ظاهر شود.
- خستگی غیرعادی و کاهش توانایی انجام کارهای روزمره
- سرگیجه یا غش کوتاه‌مدت در برخی افراد
- تعریق سرد و ناگهانی بدون فعالیت بدنی سنگین
تفاوت علائم سکته قلبی و گرفتگی رگ قلب
اگرچه گرفتگی رگ قلب و سکته قلبی با هم مرتبط می‌باشند، ولی علائم آن‌ها متفاوت است و شناخت این تفاوت‌ها برای تشخیص سریع و پیشگیری از عوارض جدی بسیار مهم است.
- شدت و ناگهانی بودن درد: در سکته قلبی، درد قفسه سینه معمولاً ناگهانی، شدید و غیرقابل تحمل است، در حالی که در گرفتگی رگ قلب (آنژین پایدار) درد خفیف تا متوسط است و با استراحت یا دارو کاهش می‌یابد.
- مدت زمان درد: درد ناشی از سکته قلبی ممکن است بیش از ۱۵–۲۰ دقیقه ادامه داشته باشد و حتی با استراحت یا دارو کاهش پیدا نکند، ولی درد گرفتگی رگ قلب کوتاه‌مدت و گذرا است.
- انتشار درد: در هر دو حالت، درد میتواند به دست چپ، گردن، فک یا پشت انتشار یابد، اما در سکته قلبی شدت انتشار بیشتر و غالباً غیرقابل تحمل است.
- علائم همراه: سکته قلبی اغلب با تعریق شدید، حالت تهوع، استفراغ، تنگی نفس شدید و سرگیجه همراه است. در حالی که در آنژین پایدار، این علائم خفیف‌تر و کمتر دیده می‌شوند.
- پاسخ به دارو و استراحت: درد گرفتگی رگ قلب با استراحت یا مصرف نیتروگلیسیرین فروکش می‌کند، در مقابل درد سکته قلبی معمولاً به این اقدامات پاسخ نمی‌دهد و نیاز فوری به درمان اورژانسی دارد.
چه زمانی علائم گرفتگی رگ قلب خطرناک است؟
علائم گرفتگی رگ قلب زمانی خطرناک است که شدید، ناگهانی یا طولانی باشند و با استراحت یا دارو فروکش نکنند. درد قفسه سینه همراه با تنگی نفس، تعریق سرد، تهوع، سرگیجه یا غش از نشانه‌های اورژانسی می‌باشد. همچنین تکرار علائم یا افزایش شدت تدریجی آن‌ها هشداردهنده است. در این شرایط، احتمال سکته قلبی یا کاهش شدید خون‌رسانی به قلب بالا است و فرد باید فوراً به پزشک یا اورژانس مراجعه کند تا خطر جانی و عوارض جدی کاهش یابد.
روش‌های تشخیص گرفتگی رگ قلب
تشخیص گرفتگی رگ قلب با ترکیبی از معاینه بالینی، تاریخچه پزشکی و تست‌های تشخیصی انجام میشود. شناخت علائم اولیه و پیگیری سریع میتواند از عوارض جدی مانند سکته قلبی پیشگیری کند. برخی از راه‌های تشخیص به شرح زیر است:
- نوار قلب (ECG)
- تست ورزش (Stress Test)
- اکوکاردیوگرافی
- آنژیوگرافی کرونر
- آزمایش‌های خون
- تصویربرداری CT و MRI قلب
سخن پایانی
این مطلب از مجله راز سلامت به بررسی علائم گرفتگی رگ قلب پرداخت. علائم اولیه ممکن است خفیف و مبهم باشند، اما با گذشت زمان شدیدتر شده و ریسک سکته قلبی افزایش می‌یابد. شناخت تفاوت علائم در زنان، مردان و جوانان، توجه به نشانه‌های هشداردهنده و مراجعه به پزشک، نقش مهمی در پیشگیری و درمان دارد. روش‌های تشخیصی مانند نوار قلب، تست ورزش و آنژیوگرافی به شناسایی دقیق مشکل کمک می‌کنند.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.