قرص پرفنازین برای چیست؟
پرفنازین یک داروی ضدروانپریشی از دسته فنوتیازین‌ها است که برای درمان اختلالات روانی مانند اسکیزوفرنی و روانپریشی استفاده میشود. این دارو با متعادل کردن انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز باعث کاهش علائم مختلف از جمله توهم، هذیان، تحریک‌پذیری و پرخاشگری خواهد شد. همچنین در برخی موارد برای کنترل تهوع، استفراغ شدید و اضطراب کاربرد دارد.
موارد مصرف قرص پرفنازین
برخی از کاربردها و موارد مصرف پرفنازین شامل موارد زیر است:
- درمان اسکیزوفرنی و سایر اختلالات روانپریشی
- کاهش علائم هذیان، توهم و پرخاشگری
- درمان کوتاه‌مدت اضطراب شدید در صورت عدم پاسخ به داروهای دیگر
- کنترل تهوع و استفراغ شدید ناشی از برخی بیماری‌ها یا داروها
- کمک به بهبود بی‌قراری و تحریک‌پذیری در برخی بیماران روان‌پزشکی
مکانیسم اثر و ترکیبات پرفنازین
پرفنازین با مهار گیرنده‌های دوپامین (D2) در مغز به خصوص در مسیر مزولیمبیک، اثرات ضدروانپریشی ایجاد می‌کند و علائم توهم و هذیان را کاهش می‌دهد. همچنین بر گیرنده‌های سروتونین، هیستامین و آدرنرژیک تأثیر گذاشته و در نتیجه بر خلق‌وخو، خواب و آرام‌سازی اثر دارد. مهار گیرنده‌های دوپامین در ناحیه شیمیایی قیی در بصل‌النخاع نیز موجب کاهش تهوع و استفراغ میشود. ترکیبات این قرص عبارتند از:
- ماده مؤثره پرفنازین
- لاکتوز
- نشاسته
- سلولز میکروکریستالین
- منیزیم استئارات
- رنگ‌ها یا پوشش‌های مجاز دارویی
نحوه مصرف قرص پرفنازین
نحوه مصرف باید طبق تجویز پزشک باشد، دوز دارو بسته به نوع بیماری، شدت علائم و وضعیت بیمار متفاوت است. دارو یک تا چند بار در روز همراه یا بدون غذا مصرف میشود. از قطع ناگهانی یا تغییر دوز خودسرانه پرهیز کنید. برای کسب بهترین نتیجه، مصرف منظم در زمان‌های ثابت توصیه میشود. برای بهترین اثرگذاری، نحوه مصرف زیر را دنبال کنید.
- مصرف دارو باید بر اساس نسخه پزشک باشد؛ مقدار دوز و مدت درمان بسته به نوع بیماری، شدت علائم و شرایط فردی هر بیمار متفاوت است و تغییر خودسرانه میتواند خطرناک باشد.
- قرص را میتوان همراه یا بدون غذا مصرف کرد، ولی بهتر است هر روز در ساعت‌های مشخص استفاده شود تا سطح دارو در خون ثابت بماند و اثر درمانی مطلوب حاصل شود.
- از خرد کردن یا جویدن قرص خودداری کنید و آن را با یک لیوان آب کامل ببلعید، مگر اینکه پزشک دستور دیگری داده باشد.
- قطع ناگهانی دارو توصیه نمی‌شود؛ زیرا میتواند باعث بازگشت یا تشدید علائم روانپریشی و همچنین بروز عوارض ترک شود. کاهش دوز باید تدریجی و تحت نظر پزشک انجام گیرد.
- در صورت فراموشی یک نوبت مصرف، به محض یادآوری آن را استفاده کنید، مگر اینکه زمان نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت فقط همان نوبت بعدی را مصرف کنید و از دو برابر کردن دوز خودداری نمایید.
دوز مصرفی در کودکان
دوز مصرفی پرفنازین در کودکان باید توسط پزشک تعیین شود، حساسیت آن‌ها به عوارض دارو بیشتر است. به صورت کلی دوز مصرفی به شرح زیر می‌باشد:
- قبل از هرچیزی، این دارو یک قرص حساس است که در کودکان باید با احتیاط و نسخه پزشک مصرف شود. دوز مصرفی بیان شده، تنها دوز مصرفی عمومی است و یک توصیه پزشکی نیست.
- کودکان بالای ۱۲ سال: معمولاً از دوزهای پایین (۲ تا ۵ میلی‌گرم، ۲ تا ۳ بار در روز) شروع میشود و بر اساس پاسخ بیمار، مقدار دارو به تدریج تنظیم خواهد شد.
- کودکان زیر ۱۲ سال: مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.
عوارض قرص پرفنازین
استفاده از قرص پرفنازین مانند سایر داروهای ضدروانپریشی ممکن است باعث بروز عوارض جانبی شود که شدت و نوع آن‌ها در بیماران متفاوت است. این عوارض می‌توانند خفیف یا جدی باشند و با تنظیم دوز یا تحت نظر بودن کاهش می‌یابند. در صورت مشاهده علائم شدید یا غیرمعمول باید فوراً به پزشک مراجعه شود. برخی از عوارض شایع عبارتند از:
- خوابآلودگی و سرگیجه
- خشکی دهان
- تاری دید
- یبوست
- افزایش وزن
- لرزش یا حرکات غیرارادی
- اختلال در قاعدگی
- افزایش حساسیت به نور خورشید
نکات مهم قبل از مصرف قرص پرفنازین
نکات مهم قبل از مصرف که باید به آن‌ها توجه شود عبارتند از:
- سابقه بیماری‌ها: در صورت ابتلا به بیماری‌های کبدی، کلیوی، قلبی، صرع، افسردگی یا مشکلات خونی، پزشک را مطلع کنید.
- تداخل دارویی: هم‌زمانی با داروهای خواب‌آور، آرام‌بخش، ضدافسردگی یا الکل میتواند اثرات خوابآلودگی و سرکوب سیستم عصبی را تشدید کند.
- رانندگی و کار با ماشین‌آلات: به دلیل احتمال خوابآلودگی و سرگیجه، باید با احتیاط انجام شود.
- بررسی حساسیت: در صورت داشتن حساسیت به فنوتیازین‌ها یا ترکیبات مشابه، نباید از دارو استفاده شود.
موارد منع مصرف پرفنازین
موارد منع مصرف پرفنازین شامل شرایطی است که استفاده از دارو میتواند خطرناک باشد یا وضعیت بیمار را بدتر کند. مهم‌ترین این موارد عبارتند از:
- حساسیت یا آلرژی شناخته‌شده به پرفنازین یا سایر داروهای گروه فنوتیازین
- کما یا کاهش شدید سطح هوشیاری
- مصرف هم‌زمان با داروهای مضعف قوی سیستم عصبی مرکزی یا الکل
- وجود اختلالات شدید کبدی یا کلیوی
- سابقه سرکوب شدید مغز استخوان
- بیماران مبتلا به فئوکروموسیتوما (تومور غده فوق کلیوی)
مصرف پرفنازین در بارداری
مصرف پرفنازین در دوران بارداری تنها در صورت ضرورت و تحت نظر پزشک مجاز است، این دارو میتواند بر جنین اثرات منفی داشته باشد. مصرف آن در سه ماهه اول ممکن است با خطر نقص‌های مادرزادی مرتبط باشد و در سه ماهه آخر احتمال بروز مشکلات تنفسی، اختلال در تنظیم دما و علائم ترک در نوزاد پس از تولد وجود دارد. پزشک باید فواید درمانی را با خطرات احتمالی مقایسه کرده و دوز کم‌ترین موثر را تجویز کند.
مصرف پرفنازین در کودکان
مصرف پرفنازین در کودکان باید بسیار محتاطانه و تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود، زیرا کودکان نسبت به عوارض دارو حساس‌تر می‌باشند. خطرات اصلی شامل موارد زیر است:
- عوارض عصبی: لرزش، حرکات غیرارادی، بی‌قراری یا خوابآلودگی شدید
- کاهش فشار خون: ممکن است باعث سرگیجه یا ضعف شود
- عوارض قلبی: افزایش خطر آریتمی یا اختلال ریتم قلب
- تأثیر بر رشد و وزن: افزایش وزن غیرطبیعی یا اختلال در رشد طولی و وزنی
- اختلالات خونی و کبدی: کاهش گلبول‌های سفید یا مشکلات عملکرد کبد
قرص پرفنازین در سالمندان
در سالمندان، مصرف پرفنازین باید با احتیاط انجام شود، زیرا سالمندان نسبت به عوارض دارو حساس می‌باشند. خطر افت فشار خون، سرگیجه، خوابآلودگی و گیجی افزایش می‌یابد و میتواند موجب زمین‌خوردگی شود. همچنین احتمال بروز مشکلات قلبی و تداخلات دارویی بیشتر است. برای کاهش ریسک، پزشک با دوز پایین شروع می‌کند و افزایش تدریجی دوز را بر اساس پاسخ بیمار تنظیم می‌کند.
تداخل دارویی
تداخل دارویی میتواند اثرات دارو را کاهش یا عوارض آن را افزایش دهد. مهم‌ترین تداخلات شامل موارد زیر است:
- داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور (مثل بنزودیازپین‌ها)
- داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای یا مهارکننده‌های MAO
- داروهای ضدصرع
- داروهای ضدتپش قلب یا آریتمی
- الکل
سخن پایانی
این مطلب به بررسی قرص پرفنازین، از مجله راز سلامت پرداخت. با توجه به عوارض بالقوه مانند خوابآلودگی، اختلالات حرکتی، قلبی و تداخلات دارویی، استفاده خودسرانه یا تغییر دوز توصیه نمی‌شود. رعایت نکات احتیاطی، مصرف طبق دستور پزشک و پایش مستمر وضعیت بیمار، نقش مهمی در کاهش خطرات و افزایش اثربخشی دارو دارد. آگاهی از مکانیسم اثر، دوز مناسب و شرایط منع مصرف، به استفاده ایمن و مؤثر پرفنازین کمک می‌کند و موجب بهبود کیفیت زندگی بیماران میشود.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.