تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

تنبلی تخمدان چیست؟ (سندروم تخمدان پلی کیستیک)

تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک اختلال هورمونی شایع در بین زنان در سنین باروری است. در این بیماری، تخمدان‌ها به شکل غیر طبیعی بزرگ شده و حاوی تعداد زیادی کیست کوچک می‌شوند. این کیست در واقع فولیکول‌های نابالغ است که به دلیل عدم تعادل هورمونی قادر به آزاد کردن تخمک بالع نمی‌باشند.

علائم تنبلی تخمدان چیست؟

علائم تنبلی تخمدان در زنان بسیار متفاوت است و به شرایط مختلفی بستگی دارد. برای اطلاع از این موارد با ما همراه باشید.

اختلالات قاعدگی

• پریودهای نامنظم: این شایع ترین علامت است. ممکن است پریودها دیر به دیر، زودتر از موعد یا تعداد دفعات آن کم شود (مثلاً هر چند ماه یک بار پریود شدن) یا حتی به طور کامل قطع شوند.
• پریودهای طولانی یا سنگین: در برخی موارد، ممکن است خونریزی قاعدگی طولانی تر از حد معمول یا بسیار سنگین باشد.

علائم ناشی از افزایش هورمون‌های مردانه (آندروژن)

این موارد شامل رشد موهای زائد (هیرسوتیسم)، آکنه، چرب شدن پوست و ریزش مو با الگوی مردانه است. رشد موهای زائد شامل رشد موهای ضخیم و تیره در مناطقی که معمولاً در زنان موی کمی وجود دارد، مانند صورت (چانه، لب بالا، گونه ها)، گردن، سینه، شکم و پشت می‌باشد.

مشکلات مربوط به تخمدان‌ها

• وجود کیست های متعدد در تخمدان‌ها: این کیست‌ها فولیکول‌های نابالغ است و در سونوگرافی قابل مشاهده می‌باشد. البته، داشتن کیست در تخمدان به تنهایی لزوماً به معنای تنبلی تخمدان نیست و باید با سایر علائم و آزمایشات تایید شود.
• عدم تخمک گذاری یا تخمک گذاری نامنظم: این مورد می‌تواند منجر به مشکلات باروری شود.
• خشکی واژن: یکی از علائم تنبلی تخمدان خشکی واژن است که به دلیل عدم تعادل هورمونی در زنان به وجود می‌آید.

انواع تنبلی تخمدان چیست؟

در حال حاضر، دیدگاه‌های مختلفی در مورد انواع تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) وجود دارد و هنوز یک دسته‌بندی قطعی و جهانی مورد توافق همه متخصصان نیست. با این حال، بر اساس علائم، عوامل احتمالی و یافته‌های تحقیقاتی، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سندرم تخمدان پلی کیستیک مقاوم به انسولین

این نوع پلی کیستیک، با مقاومت به انسولین مرتبط است، به این معنی که بدن به طور موثر از انسولین برای تنظیم قند خون استفاده نمی‌کند. سطوح بالای انسولین می‌تواند تخمدان‌ها را تحریک به تولید بیش از حد هورمون‌های مردانه (آندروژن) کند و مانع تخمک‌گذاری شود. برخی از نشانه‌های آن شامل افزایش وزن (به خصوص چاقی شکمی)، تیره شدن پوست (آکانتوز نیگریکانس) و میل شدید به کربوهیدرات و قند می‌باشد.

تنبلی تخمدان ناشی از مصرف قرص‌های ضد بارداری

در برخی زنان، پس از قطع مصرف قرص‌های ضد بارداری، تخمک‌گذاری به حالت طبیعی باز نمی‌گردد و علائم تنبلی تخمدان ظاهر می‌شود.

سندرم تخمدان پلی کیستیک التهابی

در این نوع بیماری، التهاب مزمن و سطح پایین در بدن نقش دارد. التهاب می‌تواند تولید آندروژن‌ها را تحریک کند و علائم آن شامل آکنه، خستگی، درد مفاصل و مشکلات گوارشی است.

تنبلی تخمدان پنهان

در این نوع، افزایش آندروژن ممکن است ناشی از غدد فوق کلیوی باشد تا تخمدان‌ها باشد. علائم مشابه سایر انواع تنبلی تخمدان وجود دارد، اما ممکن است در آزمایش خون، سطح تستوسترون تخمدانی نرمال باشد.

تاثیر تنبلی تخمدان بر پریود

تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) تاثیر بسیار قابل توجهی بر پریود (قاعدگی) دارد و یکی از شایع‌ترین علائم و دلایل تشخیص این سندرم، همین اختلالات قاعدگی است. این تاثیرات ناشی از عدم تعادل هورمونی و مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری است. برخی از اثرات آن شامل موارد زیر می‌باشد:

• بی‌نظمی در قاعدگی
• کم شدن تعداد پریودها
• قطع شدن پریود
• طولانی شدن دوره پریودی
• خونریزی‌های بسیار سبک یا بسیار سنگین

علت تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی کیستیک چیست؟

علت دقیق تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما محققان معتقدند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. به عبارت دیگر، احتمالاً چندین عامل مختلف با هم تعامل می‌کنند تا این وضعیت ایجاد شود. در ادامه به مهم‌ترین عوامل احتمالی و مرتبط با تنبلی تخمدان اشاره می‌کنیم:

مقاومت به انسولین

در این حالت، سلول‌های بدن به طور موثر به هورمون انسولین (که قند خون را تنظیم می‌کند) پاسخ نمی‌دهند. در نتیجه، پانکراس برای جبران این مقاومت، انسولین بیشتری تولید می‌کند. سطوح بالای انسولین می‌تواند تخمدان‌ها را تحریک کند تا هورمون‌های مردانه (آندروژن‌ها) بیشتری تولید کنند. افزایش آندروژن‌ها می‌تواند مانع از تخمک‌گذاری منظم شود و منجر به سایر علائم تنبلی تخمدان گردد.

افزایش هورمون‌های مردانه

این هورمون‌ها عمدتاً توسط تخمدان‌ها و غدد فوق کلیوی تولید می‌شوند. در سندرم تخمدان پلی کیستیک، تخمدان‌ها به دلیل عوامل مختلف (از جمله سطوح بالای انسولین) آندروژن بیشتری تولید می‌کنند. افزایش آندروژن‌ها می‌تواند منجر به علائمی مانند رشد موهای زائد (هیرسوتیسم)، آکنه، چرب شدن پوست، ریزش مو با الگوی مردانه و اختلال در تخمک‌گذاری شود.

عوامل ژنتیکی

اگر مادر، خواهر یا سایر بستگان نزدیک شما به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا باشند، احتمال ابتلا به این سندرم در شما بیشتر است. تحقیقات نشان داده است که برخی ژن‌های خاص ممکن است در استعداد ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نقش داشته باشند، اما هنوز ژن‌های خاصی که به طور قطعی مسئول این بیماری باشند، شناسایی نشده است.

خونریزی شدید قاعدگی نشانه تنبلی تخمدان است؟

خونریزی شدید قاعدگی (منوراژی) می‌تواند یکی از علائم تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) باشد، اما به هیچ وجه علامت قطعی و منحصر به فرد آن نیست. در حالی که خونریزی شدید قاعدگی می‌تواند در برخی از زنان مبتلا به تنبلی تخمدان دیده شود، بی‌نظمی در قاعدگی (شامل پریودهای نامنظم، کم شدن تعداد پریودها یا قطع شدن آن‌ها) علامت شایع‌تر و مشخصه‌تری برای تنبلی تخمدان است.

تنبلی تخمدان و پریود نشدن (تنبلی تخمدان باعث کم شدن خون قاعدگی می‌شود؟)

تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) می‌تواند یکی از علل اصلی پریود نشدن (آمنوره) یا کم شدن خون قاعدگی (الیگومنوره) باشد. در واقع، اختلالات قاعدگی، از جمله کم شدن خونریزی یا قطع کامل آن، از علائم شایع و مهم این سندرم می‌باشد. چرا تنبلی تخمدان باعث کم شدن خون قاعدگی یا پریود نشدن می‌شود؟

• عدم تخمک‌گذاری منظم
• عدم تحریک منظم دیواره رحم توسط هورمون‌ها
• پریودهای نامنظم و طولانی شدن فاصله‌ها

ارتباط تنبلی تخمدان و پریود نامنظم

ارتباط تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) و پریود نامنظم بسیار قوی و مستقیم است. در واقع، پریود نامنظم یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین علائم تشخیصی تنبلی تخمدان به شمار می‌رود. علت اصلی این ارتباط، اختلال در عملکرد تخمدان‌ها و عدم تعادل هورمونی در زنان مبتلا به تنبلی تخمدان است.

از کجا بفهمیم تنبلی تخمدان داریم؟ (تشخیص تنبلی تخمدان)

برای تشخیص تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS)، هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد. پزشکان معمولاً بر اساس ترکیبی از عوامل زیر به تشخیص می‌رسند:

• شرح حال پزشکی و بررسی علائم: پزشک در مورد سابقه قاعدگی شما (نظم، تعداد دفعات، میزان خونریزی)، علائم مربوط به افزایش هورمون‌های مردانه (رشد موهای زائد، آکنه، ریزش مو)، سابقه افزایش وزن یا مشکل در کاهش وزن و سابقه خانوادگی ابتلا به تنبلی تخمدان سوال خواهد کرد.
• معاینه فیزیکی: پزشک ممکن است معاینه لگنی انجام دهد تا وضعیت تخمدان‌ها و رحم را بررسی کند. اندازه‌گیری وزن، قد و فشار خون نیز ممکن است انجام شود.
• آزمایش خون: برای آزمایش باید برای سطح هورمون‌های مختلف از جمله هورمون‌های مردانه (تستوسترون، DHEA-S)، هورمون‌های زنانه (استروژن، پروژسترون)، هورمون‌های تنظیم کننده قاعدگی (FSH، LH) و هورمون‌های مرتبط با مقاومت به انسولین (انسولین ناشتا، قند خون ناشتا) مورد بررسی قرار گیرد.
• سونوگرافی: برای بررسی اندازه و ظاهر تخمدان‌ها و وجود کیست‌های متعدد کوچک (فولیکول‌های نابالغ) در تخمدان‌ها انجام می‌شود. در تنبلی تخمدان، در هر تخمدان 12 یا بیشتر فولیکول به قطر 2-9 میلی‌متر دیده می‌شود و حجم تخمدان ممکن است افزایش یافته باشد. همچنین ضخامت دیواره رحم نیز بررسی می‌شود.

درمان تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک

درمان تنبلی تخمدان (سندرم تخمدان پلی کیستیک یا PCOS) یک رویکرد چند جانبه دارد و بسته به علائم غالب، سن، تمایل فرد به بارداری و وضعیت سلامت کلی او متفاوت است. هدف اصلی درمان، مدیریت علائم، کاهش خطرات بلندمدت و بهبود کیفیت زندگی است. برای اطلاع از روش درمانی خانگی و دارویی این بیماری به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی

این مقاله به بررسی درمان تنبلی تخمدان یا سندروم تخمدان پلی کیستیک، از مجله راز سلامت پرداخت. درمان این بیماری، یک فرآیند پویا و چندوجهی است که نیازمند یک رویکرد فردی و جامع می‌باشد. تغییرات در سبک زندگی، شامل اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و مدیریت استرس، به عنوان سنگ بنای درمان تنبلی تخمدان شناخته می‌شوند و می‌توانند تاثیرات چشمگیری بر بهبود حساسیت به انسولین و تنظیم هورمون‌ها داشته باشند. در کنار این تغییرات اساسی، دارودرمانی نقش مهمی در مدیریت علائم خاص و بهبود عملکرد تخمدان ایفا می‌کند.