قرص کلن بوترول برای چیست؟
کلن بوترول (Clenbuterol) در اصل برای درمان آسم و بیماریهای تنفسی استفاده میشود و باعث گشاد شدن مجاری تنفسی می‌گردد. با این حال، به دلیل خاصیت چربی‌سوزی و افزایش متابولیسم، گاهی به صورت غیرقانونی برای کاهش وزن یا افزایش عملکرد ورزشی مصرف میشود. استفاده نادرست از این قرص میتواند عوارضی مانند تپش قلب، لرزش، اضطراب، تعریق زیاد و افزایش فشار خون ایجاد کند.
برخی از موارد مصرف یا کاربرد قرص کلن بوترول عبارتند از:
- درمان آسم و بیماریهای انسدادی مزمن ریه (COPD)؛ برای گشاد کردن راههای تنفسی و تسهیل تنفس
- درمان اسپاسم عضلات تنفسی؛ در بیماران مبتلا به تنگی نفس ناشی از انقباض عضلات برونش‌ها
- در برخی کشورها (به صورت محدود) برای بهبود عملکرد ورزشی یا کاهش چربی بدن
نحوه مصرف کلن بوترول
نحوه مصرف باید با نظر پزشک انجام شود؛ دوز آن بسته به وضعیت فرد، سن و هدف درمان متفاوت است و مصرف خودسرانه میتواند باعث عوارض شدید قلبی و عصبی شود. برای بهترین اثرگذاری، طریقه مصرف زیر را دنبال کنید.
- در درمان برونش‌‌واسپاسم یا آسم، درمان با دوز کم آغاز میشود و هدف رسیدن به کمترین دوز مناسب است. دوزهای مرسوم گزارش شده برای بزرگسالان خوراکی حدود ۲۰ میکروگرم یک تا دو بار در روز است و در صورت نیاز و تحت نظر پزشک ممکن است تا حدود ۴۰ میکروگرم در هر دوز افزایش یابد.
- قرص را همراه آب و صبح‌ها یا اوایل بعدازظهر مصرف کنید تا از بی‌خوابی یا اختلال خواب جلوگیری شود. بسیاری از پزشکان از تقسیم دوز در دو نوبت (صبح و عصر زودهنگام) استفاده می‌کنند تا اثر محرک شب‌هنگام کاهش یابد. در صورت بروز لرزش یا تپش قلب، پزشک ممکن است زمان یا مقدار دوز را تغییر دهد.
- اگر نیاز به افزایش دوز باشد، افزایش تدریجی زیر نظر پزشک انجام می‌پذیرد تا واکنش قلبی عروقی و عوارض جانبی قابل پیگیری باشند. افزایش ناگهانی یا مصرف دوزهای بالای غیرتجویزی خطر آریتمی، افزایش فشار خون و دیگر عوارض جدی را بالا می‌برد. همیشه قبل از تغییر دوز با پزشک مشورت کنید.
- پیش از شروع و در طول درمان اگر سابقه بیماری قلبی، فشار خون بالا، اختلالات تیروئید، یا مصرف داروهای محرک دارید، نیاز به ارزیابی یا آزمایش وجود دارد.
کلن بوترول برای کودکان
مصرف این دارو برای کودکان توصیه نمی‌شود. شاید در گذشته این قرص برای کودکان کاربرد داشته است؛ ولی امروزه با داروهای ایمنی‌تری نسبت به قرص کلن بوترول از جمله سالبوتامول یا بودزوناید برای کودکان در دسترس است. در صورت نیاز به داروی گشادکننده برونش در کودک، فقط پزشک متخصص اطفال یا ریه باید داروی مناسب را تجویز کند.
عوارض قرص کلن بوترول
قرص کلن بوترول در صورت مصرف نادرست یا دوز بالا میتواند باعث تحریک شدید سیستم عصبی و قلبی شود. این دارو عوارض خفیف و جدی متعددی دارد که نیازمند توجه پزشکی است.
عوارض جانبی شایع
این دارو دارای عوارض جانبی محدودی است که برخی از آن عبارتند از:
- لرزش دست‌ها و بی‌قراری
- تعریق زیاد و احساس گرما
- بی‌خوابی و اضطراب
- سردرد و سرگیجه
- تهوع یا دل‌درد خفیف
عوارض جدی
مصرف این دارو در برخی افراد با عوارض جدی و خطرناکی همراه است که شامل:
- تپش قلب شدید یا آریتمی
- افزایش فشار خون
- درد قفسه سینه
- گرفتگی عضلات و ضعف شدید
- غش، سنکوب یا نارسایی قلبی
مکانیسم اثر و ترکیبات کلن بوترول
نحوه عملکرد بر پایه تحریک گیرنده‌های بتا-۲ آدرنرژیک در عضلات صاف مجاری تنفسی است. با فعال شدن این گیرنده‌ها، عضلات برونش‌ها شل شده و راههای هوایی گشاد می‌شوند، در نتیجه تنفس آسان‌تر خواهد شد. علاوه بر این، این قرص متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد و باعث افزایش دمای بدن و چربی‌سوزی میشود. این خاصیت، دلیل استفاده غیردرمانی آن در بدنسازی و کاهش وزن است، هرچند چنین مصرفی خطرناک است.
برخی از ترکیبات این دارو (براساس برند یا شرکت تولیدکننده) به شرح زیر است:
- ترکیب فعال کلن بوترول هیدروکلراید
- لاکتوز مونوهیدرات
- سلولز میکروکریستالین
- نشاسته پیش‌ژلاتینه
- منیزیم استئارات
اشکال دارویی
- قرص (Tablet)
- شربت (Syrup)
- محلول خوراکی (Oral Solution)
- آمپول تزریقی (Injection)
موارد احتیاط
قرص کلن بوترول دارای نکات مهم و موارد احتیاط زیر است:
- این دارو میتواند باعث افزایش ضربان قلب و فشار خون شود. بنابراین افراد با سابقه آریتمی، نارسایی قلبی، سکته قلبی یا سایر مشکلات قلبی باید مصرف آن را تنها تحت نظر پزشک انجام دهند. مصرف خودسرانه میتواند خطر آریتمی شدید یا نارسایی قلبی حاد ایجاد کند.
- دارو میتواند فشار خون را افزایش دهد و موجب تشدید علائم پرفشاری شود. بیمارانی که فشار خون کنترل‌نشده دارند، باید پیش از مصرف، وضعیت فشار خود را بررسی کرده و تحت نظارت پزشک باشند.
- تحریک سیستم عصبی و متابولیسم توسط این قرص میتواند علائم پرکاری تیروئید مانند لرزش، تعریق زیاد و اضطراب را تشدید کند. در بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید، مصرف دارو ممکن است خطرناک باشد.
- قرص کلن بوترول میتواند متابولیسم گلوکز و حساسیت به انسولین را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین بیماران دیابتی باید سطح قند خون خود را به دقت کنترل کنند.
- ترکیب این قرص با داروهای محرک، مانند آمفتامین‌ها یا برخی ضداحتقان‌ها، میتواند باعث افزایش شدید ضربان قلب، فشار خون و اضطراب شود و عوارض قلبی-عروقی را تشدید کند.
موارد منع مصرف کلن بوترول
برخی از موارد هشدار یا موارد منع مصرف این دارو عبارتند از:
- بیماریهای قلبی شدید
- فشار خون بسیار بالا یا کنترل‌نشده
- پرکاری تیروئید شدید
- حساسیت یا آلرژی به کلن‌بوترول یا اجزای دیگر قرص
- بارداری و شیردهی
- نوزادان و کودکان زیر نظر مستقیم پزشک
قرص کلن بوترول در بارداری
استفاده از کلن بوترول در بارداری به طور کلی ممنوع یا بسیار محدود است و فقط در شرایط خاص و تحت نظر پزشک متخصص قابل تجویز می‌باشد. برخی از نکات مهم عبارتند از:
- خطر برای جنین: اثرات دارو بر جنین مشخص نیست، ولی ممکن است باعث تسریع ضربان قلب جنین، مشکلات رشد یا عوارض قلبی و عصبی شود.
- خطر برای مادر: قرص کلن بوترول باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و لرزش میشود که در دوران بارداری میتواند عوارض جدی ایجاد کند.
- جایگزین‌های ایمن‌تر: برای درمان آسم یا مشکلات تنفسی در بارداری، داروهای جایگزین ایمن‌تر مانند سالبوتامول یا استروئیدهای استنشاقی ترجیح داده می‌شوند.
تداخل دارویی
این دارو میتواند با برخی داروها تداخل داشته باشد و اثرات قلبی، عصبی و فشار خون را تشدید کند. مهم‌ترین تداخل‌ها عبارتند از:
- داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی (آمفتامین‌ها و برخی داروهای ضداحتقان)
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- بتا بلوکرها
- دیورتیک‌ها یا داروهای کاهش‌دهنده پتاسیم
- کافئین یا سایر محرک‌ها
- داروهای تیروئید یا داروهای افزایش متابولیسم
سخن پایانی
این مطلب به بررسی قرص کلن بوترول، از مجله راز سلامت پرداخت. این دارو به دلیل خاصیت افزایش متابولیسم و چربی‌سوزی، گاهی به صورت غیرمجاز در بدنسازی یا کاهش وزن استفاده میشود که بسیار خطرناک است. آگاهی از مکانیسم اثر، موارد مصرف، دوز مناسب، تداخلات دارویی و احتیاطات ضروری است تا ایمنی بیمار تضمین شود.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.