آمفتامین برای چیست؟
آمفتامین‌ها داروهایی محرک سیستم عصبی مرکزی می‌باشند که برای درمان اختلالات مختلفی استفاده می‌شوند. رایج‌ترین کاربرد آن‌ها درمان اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) و نارکولپسی (اختلال خواب) است. این داروها باعث افزایش تمرکز، هوشیاری و انرژی می‌شوند و سطح مواد شیمیایی مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز را افزایش می‌دهند. مصرف غیرتجویزی آمفتامین خطر اعتیاد، اضطراب، بی‌خوابی و مشکلات قلبی دارد و باید تحت نظارت پزشک مصرف شود.
موارد مصرف آمفتامین
این دارو دارای کاربرد و موارد مصرف زیادی است که برخی از آن به شرح زیر است:
- اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD): به بهبود تمرکز، کاهش تکانشگری و کنترل رفتار کمک می‌کند.
- نارکولپسی: برای کاهش خواب‌آلودگی شدید روزانه و افزایش هوشیاری در طول روز استفاده میشود.
- گاهی برای درمان اختلالات مقاوم به افسردگی در شرایط خاص و تحت نظر پزشک تجویز میشود.
مکانیسم اثر آمفتامین
آمفتامین با تحریک سیستم عصبی مرکزی عمل می‌کند. این داروها باعث افزایش آزادسازی دوپامین، نوراپی‌نفرین و سروتونین در سیناپس‌های مغزی می‌شوند و بازجذب آن‌ها را مهار می‌کنند. افزایش این نوروترانسمیترها باعث تقویت تمرکز، هوشیاری، انگیزه و انرژی میشود. در اختلالاتی مانند اختلال نقض توجه یا بیش‌فعالی، این اثرات به کنترل تکانشگری و افزایش توجه کمک می‌کند. همچنین، افزایش سطح دوپامین در مسیرهای پاداش مغز، مسئول خطر اعتیاد و وابستگی دارو است.
اشکال دارویی
- قرص خوراکی
- کپسول با اثر طولانی (Extended-release – XR)
- محلول خوراکی (Syrup)
- قرص‌های جویدنی
طریقه مصرف آمفتامین
آمفتامین باید طبق دستور پزشک مصرف شود و از خوددرمانی یا افزایش دوز خودداری شود. این قرص صبح‌ها مصرف میشود تا از بی‌خوابی جلوگیری شود. دوز و تعداد مصرف بسته به سن، وزن و نوع اختلال متفاوت است. برای بهترین اثرگذاری، طریقه مصرف زیر را دنبال کنید.
- زمان مصرف: بهتر است دارو صبح‌ها و ترجیحاً همراه با صبحانه مصرف شود تا از بی‌خوابی شبانه جلوگیری شود و اثر محرک طولانیمدت آن مناسب روز باشد.
- مصرف منظم: دوز دارو باید روزانه در زمان‌های مشخص مصرف شود و از تغییر زمان یا فراموشی خودسرانه دوز پرهیز شود.
- فرم دارویی: اگر داروی طولانی‌اثر (XR) است، نباید شکسته، خرد یا جویده شود؛ زیرا باعث آزادسازی سریع دارو و افزایش خطر عوارض جانبی میشود.
- دوز دارو: دوز مناسب بسته به سن، وزن، شدت اختلال و پاسخ فردی تعیین میشود؛ هیچ‌گاه بدون مشورت پزشک نباید افزایش داده شود.
دوز مصرفی در کودکان
دوز دارو برای کودکان بسته به سن، وزن و شدت اختلال تعیین میشود و باید زیر نظر پزشک مصرف شود. برای درمان اختلال نقض توجه یا بیش‌فعالی معمولاً با دوز ۵ میلی‌گرم در صبح شروع می‌کنند و به تدریج هر ۷–۱۴ روز ۲.۵–۵ میلی‌گرم افزایش می‌یابد تا به دوز مناسب برسد. دوز روزانه معمول در کودکان بین ۵ تا ۲۰ میلی‌گرم متغیر است و به شکل IR یا XR تجویز میشود.
عوارض قرص آمفتامین
آمفتامین با تحریک سیستم عصبی مرکزی اثر می‌کند و ممکن است باعث عوارض جسمی و روانی شود. عوارض کوتاه‌مدت شامل بی‌خوابی، کاهش اشتها، خشکی دهان و افزایش ضربان قلب است. کودکان و افراد دارای مشکلات قلبی یا روانی در معرض خطر بیشتری می‌باشند. برخی از عوارض این قرص شامل موارد زیر است:
- بی‌خوابی
- کاهش اشتها و وزن
- خشکی دهان
- اضطراب و تحریک‌پذیری
- افزایش ضربان قلب و فشار خون
- سردرد و سرگیجه
- حالت تهوع و مشکلات گوارشی
- وابستگی و اعتیاد
عوارض مصرف طولانیمدت
مصرف طولانیمدت میتواند باعث وابستگی روانی و جسمی شود و عملکرد مغز و سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار دهد. از جمله عوارض می‌توان به افزایش اضطراب، بی‌خوابی مزمن، کاهش اشتها و سوءتغذیه، مشکلات قلبی مانند تپش و فشار خون بالا، اختلالات روانی مانند پرخاشگری و افسردگی، اختلال حافظه و تمرکز و در موارد شدید توهم و هذیان اشاره کرد. ترک ناگهانی نیز ممکن است منجر به افسردگی و خستگی شدید شود.
نکات مهم قبل از مصرف آمفتامین
بیماران قبل از مصرف به نکات کلیدی و موارد احتیاط زیر توجه کنند:
- مشاوره پزشکی: همیشه قبل از شروع دارو، با پزشک یا متخصص مشورت کنید و سابقه پزشکی کامل را ارائه دهید.
- بیماری‌های قلبی و فشار خون: افرادی که سابقه بیماری قلبی، تپش قلب، فشار خون بالا یا سکته دارند باید احتیاط کنند.
- مشکلات روانی: اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلال دوقطبی یا روان‌پریشی ممکن است با دارو تشدید شود.
- داروهای دیگر: اطلاع دادن به پزشک درباره تمام داروها و مکمل‌های مصرفی ضروری است تا تداخلات جلوگیری شود.
- حساسیت‌ها: در صورت داشتن حساسیت به آمفتامین یا سایر محرک‌ها از مصرف خودداری کنید.
- سوء مصرف سابق: افرادی که سابقه اعتیاد یا مصرف مواد محرک دارند باید با احتیاط و تحت نظارت باشند.
مصرف آمفتامین در بارداری
مصرف آمفتامین در دوران بارداری به طور کلی توصیه نمی‌شود، مگر در شرایط بسیار خاص و تحت نظارت دقیق پزشک متخصص تجویز شود. این دارو میتواند باعث کاهش وزن نوزاد هنگام تولد، زایمان زودرس، اختلالات رشد عصبی و مشکلات قلبی در نوزاد شود. همچنین ممکن است اثرات طولانیمدت روی تکامل شناختی کودک داشته باشد. زنان باردار باید قبل از شروع یا ادامه مصرف هر نوع داروی محرک، پزشک خود را مطلع کنند تا در صورت نیاز، جایگزین ایمن‌تری تجویز شود. رعایت دوز و زمان مصرف بسیار مهم است.
آمفتامین در تست اعتیاد چیست؟
آمفتامین‌ها جزو داروهای محرک سیستم عصبی مرکزی می‌باشند و در تست‌های اعتیاد ادرار یا خون قابل شناسایی است. این تست‌ها معمولاً برای بررسی مصرف غیرمجاز داروهای محرک یا سوءمصرف آمفتامین انجام می‌شوند.
- روش‌ها: آزمایش ادرار، خون یا بزاق.
- مدت شناسایی در ادرار: ۲–۴ روز پس از آخرین مصرف، ولی مصرف طولانی یا دوز بالا ممکن است تا یک هفته یا بیشتر قابل شناسایی باشد.
- نتیجه مثبت: نشان‌دهنده وجود آمفتامین یا متابولیت‌های آن در بدن است، نه میزان دقیق مصرف
تداخل دارویی
این دارو میتواند با داروهای دیگر تداخل داشته باشد و اثر آن‌ها یا عوارض جانبی را افزایش دهد. از جمله داروهای مهم مهارکننده‌های MAO، داروهای فشار خون، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدصرع و برخی مکمل‌ها است. مصرف همزمان این داروها بدون مشورت پزشک میتواند منجر به فشار خون بالا، اضطراب شدید، ضربان قلب نامنظم و مشکلات روانی شود.
سخن پایانی
این مقاله به بررسی قرص آمفتامین از مجله راز سلامت پرداخت. این دارو با افزایش فعالیت سیستم عصبی مرکزی باعث بهبود تمرکز، هوشیاری و کنترل رفتار میشود، ولی مصرف طولانیمدت یا غیرتجویزی میتواند منجر به اعتیاد، اضطراب، بی‌خوابی و مشکلات قلبی شود. آگاهی والدین، بیماران و پزشکان درباره عوارض، تداخلات دارویی و نکات ایمنی، نقش حیاتی در استفاده صحیح و پیشگیری از خطرات احتمالی دارد و تضمین‌کننده اثر بخشی و ایمنی درمان است.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.