قطره چشمی تروپیکامید چیست؟
قطره تروپیکامید یک داروی چشمی است که برای گشاد کردن مردمک چشم کاربرد دارد. این دارو با شل کردن ماهیچه‌های عنبیه باعث میشود مردمک باز شود و پزشک بتواند قسمت‌های داخلی چشم مانند شبکیه و عدسی را بهتر معاینه کند. تروپیکامید بیشتر در چشم‌پزشکی برای معاینه، جراحی یا برخی اقدامات درمانی استفاده میشود. اثر آن موقتی است و پس از چند ساعت از بین می‌رود.
موارد مصرف قطره تروپیکامید
این دارو دارای فواید و موارد مصرف زیادی است که مهم‌ترین آن به شرح زیر است:
- گشاد کردن مردمک چشم (میدریاز) برای معاینه دقیق شبکیه، عدسی و عصب بینایی
- فلج تطابق موقت چشم (سیکلوپلژی) جهت بررسی عیوب انکساری در کودکان و بزرگسالان
- آمادگی قبل از جراحی‌های چشمی مثل آب مروارید
مکانیسم اثر و ترکیبات قطره تروپیکامید
تروپیکامید با مهار گیرنده‌های موسکارینی استیل‌کولین در عضلات مژگانی و عنبیه عمل میکند. این مهار باعث شل شدن عضله اسفنکتر عنبیه و در نتیجه گشاد شدن مردمک (میدریاز) میشود. همچنین با فلج کردن عضله مژگانی، تطابق عدسی به صورت موقت از بین می‌رود (سیکلوپلژی). اثر آن نسبتاً سریع و کوتاه‌مدت است و برای معاینات چشمی و اقدامات تشخیصی استفاده میشود. برخی از ترکیبات این قطره به شرح زیر می‌باشد:
- تروپیکامید (مادهٔ مؤثره) در غلظت‌های 0.5% یا 1%
- کلرید بنزالکونیوم (به‌عنوان نگهدارنده و ضدعفونی‌کننده)
- سدیم کلرید (برای تنظیم فشار اسمزی)
- اسید کلریدریک یا هیدروکسید سدیم (برای تنظیم pH)
- آب مقطر استریل (حلال اصلی)
اشکال دارویی تروپیکامید
قطره چشمی تروپیکامید فقط به شکل محلول چشمی استریل در دسترس است و معمولاً در غلظت‌های زیر تولید میشود:
- قطره چشمی ۰٫۵ درصد
- قطره چشمی ۱ درصد
این دارو در شیشه یا ویال پلاستیکی ۵ یا ۱۵ میلی‌لیتری عرضه میشود و شکل خوراکی یا تزریقی ندارد، چون مصرف آن فقط موضعی و چشمی است.
نحوه مصرف قطره چشمی تروپیکامید
قطره چشمی تروپیکامید باید فقط طبق تجویز چشم‌پزشک استفاده شود. معمولاً برای گشاد کردن مردمک، یک یا دو قطره در چشم چکانده میشود و در صورت نیاز بعد از 5 تا 10 دقیقه تکرار خواهد شد. هنگام استفاده، باید از تماس نوک قطره‌چکان با چشم جلوگیری شود. پس از مصرف، بهتر است چشم‌ها برای چند دقیقه بسته بمانند. برای بهترین اثرگذاری، نحوه مصرف زیر را دنبال کنید.
- چکانده شدن دارو در کیسه ملتحمه چشم: هنگام مصرف باید سر کمی به عقب خم شود، پلک پایین با انگشت کشیده شده و یک قطره از محلول داخل فضای بین پلک و کره چشم ریخته شود، سپس پلک به آرامی بسته شود.
- رعایت فاصله مناسب بین نوبت‌های مصرف: برای معاینه، یک یا دو قطره در چشم ریخته میشود و در صورت نیاز، بعد از ۵ تا ۱۰ دقیقه دوز تکرار خواهد شد؛ تکرار بیشتر فقط با نظر پزشک مجاز است.
- فشار ملایم روی گوشه داخلی چشم (کانتوس داخلی): پس از مصرف بهتر است به‌مدت ۲ تا ۳ دقیقه گوشه چشم نزدیک بینی به آرامی فشار داده شود تا جذب دارو به گردش خون عمومی کاهش یابد و از بروز عوارض سیستمیک جلوگیری شود.
- پرهیز از فعالیت‌هایی که نیاز به دید واضح دارند: تا زمانی که تاری دید یا حساسیت به نور برطرف نشده، باید از رانندگی، کار با دستگاه‌های خطرناک یا مطالعه طولانی پرهیز کرد.
- عدم تماس نوک قطره‌چکان با چشم یا مژه‌ها: این کار برای پیشگیری از آلودگی قطره و انتقال میکروب‌ها ضروری است، آلودگی میتواند باعث عفونت چشمی شود.
- پرهیز از مصرف خودسرانه یا بیش از حد: استفاده بیش از مقدار تجویز شده میتواند موجب افزایش خطر عوارضی مثل افزایش فشار داخل چشم، خشکی یا سوزش چشم و حتی اثرات سیستمیک شود.
دوز مصرفی در کودکان
دوز مصرفی قطره تروپیکامید در کودکان باید فقط تحت نظر چشم‌پزشک تعیین شود، حساسیت کودکان به دارو بیشتر از بزرگسالان است. به طور معمول:
- برای گشاد کردن مردمک: یک قطره از محلول ۰٫۵٪ در چشم چکانده میشود. در صورت نیاز می‌توان پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه یک قطره دیگر مصرف کرد.
- برای فلج تطابق (سیکلوپلژی): معمولاً ۱ قطره ۰٫۵٪ هر ۵ دقیقه یک‌بار، تا ۲ یا ۳ نوبت تجویز میشود.
- نکته ایمنی: استفاده از غلظت ۱٪ در کودکان به خصوص خردسالان توصیه نمی‌شود.
عوارض قطره چشمی تروپیکامید
استفاده از قطره تروپیکامید مانند بسیاری از داروهای چشمی میتواند علاوه بر اثرات درمانی، عوارضی نیز ایجاد کند. این عوارض در بیشتر موارد موقتی است، ولی در برخی افراد شدت بیشتری دارند. شایع‌ترین مشکلات شامل سوزش یا خشکی چشم و تاری دید است. در موارد نادر ممکن است جذب سیستمیک دارو باعث علائمی مانند افزایش ضربان قلب یا سرگیجه شود. مصرف بیش‌ازحد یا خودسرانه خطر عوارض را بیشتر میکند. برخی از عوارض شایع عبارتند از:
- سوزش و خارش چشم
- خشکی و قرمزی چشم
- تاری دید و حساسیت به نور
- افزایش فشار داخل چشم
- سرگیجه و سردرد
- افزایش ضربان قلب یا تپش قلب
- واکنش‌های آلرژیک نادر
مصرف طولانی مدت
مصرف طولانی مدت قطره چشمی تروپیکامید توصیه نمی‌شود، این دارو برای استفاده موقت و تشخیصی طراحی شده است. استفاده مداوم میتواند باعث تحریک سطح چشم، خشکی و قرمزی مزمن شود. همچنین احتمال افزایش فشار داخل چشم و آسیب به عصب بینایی وجود دارد. در کودکان و سالمندان، جذب سیستمیک در مصرف طولانی ممکن است علائمی مانند تپش قلب، خشکی دهان و مشکلات عصبی ایجاد کند. مصرف مکرر فقط با تجویز پزشک مجاز است.
موارد احتیاط
استفاده از قطره چشمی تروپیکامید نیازمند رعایت موارد احتیاط است تا عوارض ناخواسته کاهش یابد. این دارو در افراد با فشار چشم بالا (گلوکوم زاویه بسته) باید با احتیاط مصرف شود، زیرا میتواند فشار چشم را افزایش دهد. در بیماران با آلزایمر، بیماری قلبی، یا مشکلات پروستات، مصرف باید تحت نظر پزشک باشد. از مصرف طولانی‌مدت و خودسرانه پرهیز شود. همچنین تماس نوک قطره‌چکان با چشم یا مژه‌ها ممنوع است و کودکان حساسیت بیشتری دارند. برخی از موارد احتیاط:
- گلوکوم و فشار چشم بالا
- بیماری‌های قلبی و عروقی
- مشکلات پروستات و ادراری
- حساسیت به دارو یا نگهدارنده‌ها
- کودکان و سالمندان
- پرهیز از مصرف طولانی یا خودسرانه
- جلوگیری از آلودگی قطره با تماس مستقیم
قطره چشمی تروپیکامید در بارداری
مصرف قطره چشمی تروپیکامید در دوران بارداری تنها در صورت ضرورت و با تجویز پزشک مجاز است. مطالعات کافی در انسان محدود است و اثرات احتمالی بر جنین ناشناخته می‌باشد. جذب سیستمیک دارو حتی در مصرف چشمی میتواند باعث عوارض قلبی و عصبی در مادر شود. بنابراین، مصرف خودسرانه یا بیش‌ازحد توصیه نمی‌شود و پزشک باید خطر و فایده را قبل از تجویز بسنجد.
مصرف قطره چشمی تروپیکامید در کودکان
قطره تروپیکامید در کودکان باید با دقت و تحت نظر چشم‌پزشک انجام شود، کودکان به اثرات سیستمیک دارو حساس‌تر می‌باشند. برخی از خطرات در کودکان عبارتند از:
- افزایش ضربان قلب و تپش قلب
- خشکی دهان و گلو
- سرگیجه و سردرد
- تاری دید و حساسیت به نور
- آلرژی یا تحریک شدید چشم
- ریسک افزایش فشار داخل چشم در کودکانی که سابقه گلوکوم دارند.
- مصرف بیش از حد میتواند موجب عوارض شدید سیستمیک و عصبی شود.
تداخل دارویی
قطره چشمی تروپیکامید میتواند با برخی داروها تداخل داشته باشد، به خصوص داروهایی که اثرات آنتی‌کولینرژیک یا قلبی دارند. برخی از تداخلات دارویی مهم عبارتند از:
- داروهای ضدآریتمی یا قلبی مثل بتابلوکرها و آنتی‌کولینرژیک‌ها
- داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای و MAOI
- داروهای ضد گلوکوم
- داروهای سیستمیک با اثر موسکارینی
شرایط نگهداری قطره چشمی تروپیکامید
قطره چشمی تروپیکامید باید در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. پس از باز کردن، طبق توصیه کارخانه سازنده، ظرف چند هفته مصرف شود.
سخن پایانی
این مطلب به بررسی قطره چشمی تروپیکامید، از مجله راز سلامت پرداخت. اگرچه این دارو کاربردهای گسترده‌ای دارد، ولی مصرف آن باید با آگاهی و زیر نظر پزشک انجام گیرد، استفاده نادرست یا طولانی‌مدت میتواند منجر به بروز عوارض چشمی و سیستمیک شود. رعایت نکات ایمنی، شناخت موارد احتیاط و پرهیز از مصرف خودسرانه اهمیت ویژه‌ای دارد. در نهایت، تروپیکامید زمانی بیشترین فایده را خواهد داشت که درست، اصولی و مطابق تجویز متخصص استفاده شود.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.