روماتیسم مفصلی چیست؟
روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی و التهابی است که سبب درد، تورم و سفتی مفاصل می‌شود. در این نوع روماتیسم، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم مفاصل حمله می‌کند و باعث به التهاب مزمن و تخریب تدریجی مفاصل می‌شود. نام دیگر رایج روماتیسم مفصلی، آرتریت روماتوئید (RA) است. روماتیسم یک بیماری مزمن است که با درمان مناسب می‌توان علائم آن را کنترل کرد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.
علائم روماتیسم مفصلی
این بیماری فراتر از یک اختلال مفصلی است و ممکن است مشکلات قلبی، ریوی، عصبی، چشمی، پوستی، گوارشی و حتی روانی ایجاد کند. برخی از علائم روماتیسم مفصلی شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد، تورم، سفتی و حساسیت در بیش از یک مفصل
- سفتی، به خصوص در صبح یا بعد از نشستن طولانی مدت
- خستگی یا تب
- درد و سفتی در مفاصل یکسان در دو طرف بدن
علائم روماتیسم مفصلی دست
روماتیسم مفصلی دست بسیار شایع است و از انگشتان و مچ دست شروع شده و در صورت عدم درمان میتواند باعث درد شدید، تغییر شکل مفاصل، کاهش قدرت حرکتی و ناتوانی در انجام کارهای روزمره شود. برخی از علائم روماتیسم دست شامل موارد زیر است:
- درد در مفاصل کوچک دست مانند مفاصل انگشتان و مفاصل بین‌بند انگشتی
- افزایش درد هنگام حرکت دادن انگشتان، مثلاً هنگام گرفتن اشیا
- دردهای متناوب که با استراحت بهتر نمی‌شوند.
- مفاصل متورم و حساس به لمس
- احساس گرمی در مفاصل به دلیل التهاب
- دشواری در مشت کردن دست یا خم و راست کردن انگشتان
- کاهش انعطاف‌پذیری و عملکرد دست در طول روز
- سخت شدن حرکت مفاصل در اثر افزایش مایع مفصلی
علائم روماتیسم مفصلی پا
روماتیسم مفصلی پا اغلب مفاصل کوچک پا را درگیر کرده و میتواند سبب درد، تورم، بدشکلی و کاهش عملکرد حرکتی شود. این بیماری بیشتر هر دو پا را به شکل متقارن تحت تاثیر قرار میدهد و در صورت پیشرفت راه رفتن بیمار را دشوار می‌کند. علائم اولیه در پاها به شرح زیر است:
- درد در مفاصل کوچک انگشتان پا، مچ پا و قوس کف پا
- افزایش درد هنگام ایستادن، راه رفتن یا پوشیدن کفش
- تورم قابل مشاهده در انگشتان و مچ پا به دلیل التهاب مفصلی
- احساس گرمی و قرمزی در مفاصل متورم
- مشکل در پوشیدن کفش‌های تنگ به دلیل ورم پا
- احساس درد شدید در صبح‌ها یا بعد از دوره‌های طولانی بی‌حرکتی
علائم روماتیسم مفصلی زانو
روماتیسم بیشتر هر دو زانو را به‌صورت متقارن درگیر می‌کند و باعث درد، التهاب، سفتی، تورم و در نهایت تغییر شکل زانو می‌شود. در مراحل پیشرفته، روماتیسم مفصلی زانو میتواند تحرک فرد را محدود کند و منجر به ناتوانی در راه رفتن شود. علائم اولیه روماتیسم در زانو شامل موارد زیر می‌باشد:
- درد در سطح داخلی، خارجی یا پشت زانو
- تورم قابل مشاهده به دلیل تجمع مایع مفصلی
- مشکل در خم و راست کردن زانو
- احساس قفل شدن زانو هنگام حرکت
- احساس گرمی و قرمزی در ناحیه زانو
- افزایش درد هنگام راه رفتن، ایستادن طولانی‌مدت یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها
انواع روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی دارای انواع مختلفی است که شدت علائم، الگوی درگیری مفاصل و تأثیر آن بر سایر اعضای بدن متفاوت است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب میتواند به کنترل علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری کمک کند. این بیماری بیشتر مفاصل کوچک و بزرگ بدن مانند دست‌ها، پاها و زانوها را درگیر می‌کند. انواع روماتیسم به شرح زیر است:
- روماتیسم مفصلی سرونگاتیو و سروپوزیتیو
- روماتیسم مفصلی سرونگاتیو
- روماتیسم مفصلی زودرس و پیشرفته
- روماتیسم مفصلی جوانان
- روماتیسم مفصلی فلج‌کننده (Disabling RA)
علت روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی است، به این معنا که سیستم ایمنی بدن، به اشتباه به بافت‌های خودی، به‌ویژه غشای مفاصل (سینوویوم)، حمله می‌کند. علت دقیق این واکنش ایمنی هنوز به صورت کامل شناخته نشده است. با این حال، ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنی در ایجاد آن نقش دارند.
عوامل ژنتیکی
برخی افراد به‌دلیل زمینه ژنتیکی، مستعد ابتلا به روماتیسم مفصلی می‌باشند. ژن‌های مرتبط با سیستم ایمنی مانند HLA-DR4 و HLA-DR1 خطر بروز بیماری را افزایش می‌دهند. افرادی که این ژن‌ها را دارند، بیشتر مستعد پاسخ‌های ایمنی نامناسب هستند که منجر به التهاب مفاصل می‌شود.
عوامل محیطی
عوامل محیطی شامل موارد مختلفی است که برخی از آن عبارتند از:
- عفونت‌های ویروسی و باکتریایی: برخی عفونت‌ها می‌توانند واکنش ایمنی غیرطبیعی را تحریک کنند و موجب بروز روماتیسم مفصلی شوند.
- سیگار کشیدن: سیگار یکی از قوی‌ترین عوامل خطر برای ابتلا به این بیماری است. افراد سیگاری، به خصوص اگر زمینه ژنتیکی داشته باشند، بیشتر در معرض ابتلا به روماتیسم مفصلی شدید و مقاوم به درمان هستند.
- آلودگی هوا و مواد شیمیایی: برخی از آلاینده‌ها و ترکیبات شیمیایی ممکن است واکنش‌های التهابی در بدن ایجاد کنند.
- استرس و فشارهای روحی: استرس مزمن میتواند سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار داده و باعث تشدید بیماری‌های خودایمنی شود.
اختلالات سیستم ایمنی
در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی، گلبول‌های سفید بدن، به‌جای محافظت در برابر عوامل خارجی، به سلول‌های سالم حمله می‌کنند. در این فرایند، سلول‌های ایمنی (مانند لنفوسیت‌های T و B) فعال شده و به اشتباه پروتئین‌هایی به نام سیتوکین‌ها (مانند TNF-α، IL-1 و IL-6) را آزاد می‌کنند که باعث التهاب شدید می‌شوند.
عوارض روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) تنها یک بیماری مفصلی نیست؛ بلکه یک بیماری سیستمیک خودایمنی است که میتواند سایر اندامهای بدن را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در صورت عدم کنترل و درمان مناسب، این بیماری ممکن است عوارض جدی و حتی خطرناک ایجاد کند. برخی از عوارض این بیماری عبارتند از:
- تخریب مفاصل
- تغییر شکل مفاصل
- پوکی استخوان
- مشکلات قلبی و عروقی
- مشکلات ریوی
- درگیری پوستی
تشخیص روماتیسم مفصلی
در صورت عدم تشخیص و درمان به‌موقع، میتواند موجب تخریب مفاصل و عوارض گسترده در سراسر بدن شود. تشخیص این بیماری چالش‌برانگیز است، زیرا علائم آن ممکن است با بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شود. بنابراین، پزشکان برای تشخیص، از ترکیبی از معاینه بالینی، آزمایش‌های خون، تصویربرداری و معیارهای تشخیصی استفاده می‌کنند. راه‌های تشخیص این بیماری شامل موارد زیر می‌باشد:
- بررسی علائم بالینی (معاینه پزشکی)
- آزمایش‌های خون برای تشخیص روماتیسم مفصلی
- تصویربرداری برای تشخیص و ارزیابی میزان آسیب مفصلی
سخن پایانی
این مطلب به بررسی علت و علائم روماتیسم مفصلی از مجله راز سلامت پرداخت. این بیماری با التهاب، درد، سفتی مفاصل و خستگی مزمن همراه است و در صورت عدم درمان، ممکن است باعث تخریب دائمی مفاصل و ناتوانی حرکتی شود. آگاهی از علائم اولیه و مراجعه سریع به پزشک متخصص روماتولوژی، نقش مهمی در مدیریت این بیماری دارد. با استفاده از درمان‌های دارویی، تغییر سبک زندگی و فیزیوتراپی، می‌توان تا حد زیادی از شدت علائم کاست و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.