رپاگلیناید

کپسول رپاگلیناید برای چیست؟ رپاگلیناید یک داروی خوراکی برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ است. این دارو با تحریک ترشح انسولین از لوزالمعده عمل می‌کند و به خصوص برای کاهش قند خون پس از وعده‌های غذایی کاربرد دارد. قرص رپاگلیناید زمانی تجویز می‌شود که رژیم غذایی و ورزش به تنهایی […]

کپسول رپاگلیناید برای چیست؟

رپاگلیناید یک داروی خوراکی برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ است. این دارو با تحریک ترشح انسولین از لوزالمعده عمل می‌کند و به خصوص برای کاهش قند خون پس از وعده‌های غذایی کاربرد دارد. قرص رپاگلیناید زمانی تجویز می‌شود که رژیم غذایی و ورزش به تنهایی کافی نباشند یا بیمار به برخی داروهای دیگر واکنش مناسب نشان ندهد.

موارد مصرف قرص رپاگلیناید

برخی از موارد مصرف یا کاربرد کپسول رپاگلیناید عبارتند از:

• کنترل قند خون در دیابت نوع ۲ زمانی که رژیم غذایی، فعالیت بدنی و کاهش وزن به‌تنهایی کافی نباشند.
• کاهش قند خون بعد از غذا به دلیل شروع اثر سریع و مدت‌زمان کوتاه آن
• جایگزین یا مکمل داروهای دیگر کنترل قند خون مانند متفورمین در بیمارانی که نیاز به تنظیم دقیق قند بعد از وعده‌های غذایی دارند.
• قابل استفاده در برنامه‌های درمانی انعطاف‌پذیر برای افرادی که زمان وعده‌های غذایی‌شان متغیر است.

طریقه مصرف قرص رپاگلیناید

طریقه مصرف بر اساس وعده‌های غذایی تنظیم می‌شود، زیرا این دارو اثر سریع و کوتاه‌مدت دارد. بیمار باید دوز تجویزی پزشک را رعایت کرده و از تغییر خودسرانه مقدار دارو پرهیز کند.

• مصرف ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از هر وعده غذایی: رپاگلیناید دارویی با شروع اثر سریع است و باید پیش از غذا مصرف شود تا هنگام ورود گلوکز به bloodstream بتواند ترشح انسولین را تحریک کند و از بالا رفتن ناگهانی قند خون جلوگیری کند.
• حذف دوز در صورت حذف وعده غذایی: اگر وعده غذایی را نخورید، باید دوز همان وعده را نیز مصرف نکنید؛ مصرف دارو بدون دریافت غذا می‌تواند سبب افت شدید قند خون (هیپوگلیسمی) شود. این ویژگی به تنظیم انعطاف‌پذیر مصرف آن کمک می‌کند.
• شروع درمان با دوز کم و افزایش تدریجی: معمولاً پزشک درمان را با کمترین دوز ممکن آغاز می‌کند تا بدن به دارو عادت کند و خطر افت قند خون کاهش یابد. سپس با توجه به اندازه وعده‌های غذایی، قند خون ناشتا و بعد از غذا، دوز به تدریج تنظیم و افزایش داده می‌شود.
• رعایت دقیق نسخه و پرهیز از تغییر خودسرانه دوز: این قرص دارویی حساس به مقدار مصرف است و تغییرات کوچک در دوز می‌تواند بر قند خون اثر قابل‌توجهی بگذارد. بنابراین هرگونه تغییر در مقدار، تعداد دفعات یا زمان مصرف باید تنها با نظر پزشک انجام شود.

بهترین زمان مصرف رپاگلیناید

بهترین زمان مصرف حدود ۱۵ تا ۳۰ دقیقه قبل از هر وعده غذایی است. این دارو اثر سریع و کوتاه‌مدت دارد. بنابراین اگر پیش از غذا مصرف شود، می‌تواند درست در زمانی که قند خون بعد از خوردن غذا افزایش می‌یابد، ترشح انسولین را تحریک کرده و از بالا رفتن ناگهانی قند جلوگیری کند. در صورتی که یکی از وعده‌های غذایی حذف شود، باید دوز همان وعده نیز حذف شود تا خطر افت قند خون کاهش یابد.

مقدار مصرف رپاگلیناید در کودکان

مقدار مصرف در کودکان مشخص و توصیه‌ شده نیست. طبق منابع دارویی معتبر، ایمنی و اثربخشی در کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سال تأیید نشده و به همین دلیل به طور معمول برای این گروه سنی تجویز نمی‌شود.

عوارض قرص رپاگلیناید

عوارض رپاگلیناید معمولاً به دلیل اثر مستقیم آن بر کاهش قند خون ایجاد می‌شوند. این دارو می‌تواند باعث افت قند، مشکلات گوارشی یا علائم عصبی خفیف تا متوسط شود. شدت عوارض بسته به دوز و وضعیت بیمار متفاوت است و با تنظیم مقدار مصرف کاهش می‌یابد. برخی از عوارض شایع این قرص به شرح زیر است:

• افت قند خون (هیپوگلیسمی)
• تعریق، لرزش و تپش قلب
• سردرد، سرگیجه و تاری‌دید
• خستگی یا ضعف غیرمعمول
• تهوع، استفراغ یا درد شکم
• اسهال یا یبوست
• افزایش وزن خفیف

عوارض جدی رپاگلیناید

عوارض جدی به نسبت نادرند اما در صورت بروز نیاز به درمان فوری دارند. این عوارض زمانی ایجاد می‌شوند که دارو بیش‌ازحد اثر کرده یا بیمار مشکلات زمینه‌ای قلبی، کبدی یا حساسیت دارویی داشته باشد. شناخت این علائم به بیمار کمک می‌کند در زمان مناسب به پزشک مراجعه کند. برخی از عوارض جدی عبارتند از:

• افت شدید قند خون همراه با غش یا تشنج
• درد قفسه سینه یا تنگی‌نفس
• ضربان قلب نامنظم
• واکنش‌های آلرژیک شدید
• زردی پوست یا چشم‌ها (مشکل کبدی)

مکانیسم اثر رپاگلیناید

نحوه عملکرد بر پایه تحریک ترشح انسولین از سلول‌های بتای لوزالمعده است. این دارو کانال‌های پتاسیم حساس به ATP را در غشای سلول‌های بتا می‌بندد، باعث دپلاریزاسیون سلولی و ورود کلسیم می‌شود و در نهایت ترشح انسولین افزایش می‌یابد. اثر رپاگلیناید سریع و کوتاه‌مدت است و به خصوص پس از وعده‌های غذایی، قند خون بعد از غذا را کاهش می‌دهد و به کنترل دیابت نوع ۲ کمک می‌کند.

اشکال دارویی رپاگلیناید

اشکال دارویی به شکل زیر موجود است:

• کپسول خوراکی
• قرص خوراکی

موارد هشدار قرص رپاگلیناید

بیماران قبل از مصرف، موارد احتیاط یا هشدار زیر را بررسی کنند:

• افت قند خون (هیپوگلیسمی): مصرف دارو بدون وعده غذایی یا همراه با دوز بالاتر از نیاز می‌تواند باعث افت شدید قند شود. بیماران باید علائم افت قند را بشناسند.
• بیماری‌های کبدی یا کلیوی: عملکرد نامناسب کبد یا کلیه می‌تواند دفع و متابولیسم دارو را کاهش دهد و خطر عوارض را افزایش دهد.
• بیماری‌های قلبی: افراد با نارسایی قلبی یا اختلالات ریتم باید با احتیاط دارو را مصرف کنند، افت قند شدید یا تغییر ضربان قلب ممکن است خطرناک باشد.
• حساسیت به دارو: کسانی که سابقه آلرژی به این قرص یا اجزای آن دارند، باید از مصرف خودداری کنند.
• بارداری و شیردهی: ایمنی دارو در این دوران مشخص نیست؛ استفاده تنها تحت نظر پزشک مجاز است.

موارد منع مصرف رپاگلیناید

در کنار موارد احتیاط باید به موارد منع مصرف دقت داشته باشید:

• دیابت نوع ۱
• کتواسیدوز دیابتی
• حساسیت به رپاگلیناید یا اجزای دارو
• بارداری و شیردهی بدون نظر پزشک
• مشکلات شدید کبدی یا کلیوی

قرص رپاگلیناید در بارداری

قرص رپاگلیناید در بارداری به طور کلی توصیه نمی‌شود، ایمنی آن برای جنین مشخص نشده است. مصرف این دارو می‌تواند خطراتی برای مادر و جنین ایجاد کند و تنها در شرایط خاص و تحت نظارت دقیق پزشک متخصص ممکن است تجویز شود. در طول بارداری، پزشکان معمولاً به جای رپاگلیناید از انسولین یا داروهای تأییدشده دیگر برای کنترل قند خون استفاده می‌کنند تا هم مادر و هم جنین در امان باشند.

تداخل دارویی کپسول یا قرص رپاگلیناید

تداخل دارویی می‌تواند اثر کاهش یا افزایش قند خون را تغییر دهد و خطر عوارض را بالا ببرد. برخی از مهم‌ترین تداخل‌ها عبارتند از:

• داروهای کاهنده قند خون دیگر (متفورمین، سولفونیل‌اوره، انسولین)
• کورتیکواستروئیدها، داروهای تیروئیدی، دیازوکساید
• داروهای ضدقارچ آزول، برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای کبدی
• الکل
• مهارکننده‌ها یا القاکننده‌های آنزیم CYP3A4

سخن پایانی

این مطلب به بررسی قرص یا کپسول رپاگلیناید از مجله راز سلامت پرداخت. این دارو اثر سریع و کوتاه‌مدت دارد و انعطاف‌پذیری مصرف آن، مزیت مهمی در برنامه‌های درمانی فردی است. با این حال، رعایت دقیق دوز، زمان مصرف و توجه به هشدارها و عوارض احتمالی، از جمله افت قند خون، برای جلوگیری از خطرات جدی ضروری است. مشورت منظم با پزشک، کلید استفاده ایمن و موثر رپاگلیناید است.