قرص گلوکوفاژ برای چیست؟
گلوکوفاژ نام تجاری داروی متفورمین است که بیشتر برای کنترل قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ استفاده میشود. این دارو با کاهش تولید گلوکز در کبد و افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین، سبب کاهش قند خون میشود. قرص گلوکوفاژ به صورت قرص مصرف میشود و باید طبق نظر پزشک تجویز گردد. مصرف منظم آن منجر به پیشگیری از عوارض جدی دیابت از جمله آسیب به کلیه، چشم و اعصاب میشود. همچنین ممکن است در برخی بیماری‌های دیگر با منشأ متابولیکی نیز مورد استفاده قرار گیرد. موارد مصرف گلوکوفاژ به شرح زیر است:
- کنترل قند خون در دیابت نوع ۲
- پیشگیری از دیابت در افراد با قند خون بالا (پیش‌دیابت)
- درمان سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
- کاهش مقاومت به انسولین
- کمک به کاهش وزن در برخی بیماران دیابتی یا دارای اضافه وزن (تحت نظر پزشک)
طریقه مصرف قرص گلوکوفاژ
طریقه مصرف قرص گلوکوفاژ به صورت دقیق و منظم باید طبق دستور پزشک معالج انجام شود. با این حال، در ادامه طریقه مصرف عمومی این قرص بیان شده است.
- این قرص به صورت خوراکی و همراه با غذا مصرف میشود تا احتمال بروز عوارض گوارشی از جمله تهوع، دل درد یا اسهال کاهش یابد. بسته به تجویز پزشک، ممکن است دارو یک یا دو یا حتی سه بار در روز مصرف شود.
- طبق توصیه پزشک، این قرص را به صورت کامل همراه با آب یا غذا میل کنید و از جویدن قرص خودداری کنید.
- در صورتی که قرص گلوکوفاژ با دوز بالا تجویز شود (برای مثال، قرص‌های 1000 میلی‌گرم)، ممکن است در ابتدا با دوز کم شروع شود و سپس به تدریج افزایش یابد تا بدن به آن عادت کند و احتمال بروز عوارض جانبی کاهش یابد.
- این دارو باید در ساعات مشخص و منظم روز مصرف شود تا سطح قند خون در بدن ثابت بماند و اثر دارو به خوبی حفظ شود. همچنین در طول درمان با گلوکوفاژ باید رژیم غذایی مناسب دیابت، فعالیت بدنی منظم و بررسی مرتب قند خون رعایت شود.
قرص گلوکوفاژ برای تنبلی تخمدان
گلوکوفاژ (متفورمین) یکی از داروهایی است که علاوه بر درمان دیابت نوع ۲، در درمان تنبلی تخمدان یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز کاربرد دارد. زنان مبتلا به این سندرم اغلب دچار مقاومت به انسولین می‌باشند، به این معنا که بدن آن‌ها به انسولین پاسخ کافی نمی‌دهد. این مقاومت می‌تواند باعث افزایش سطح انسولین در خون شده و در نتیجه باعث اختلال در عملکرد تخمدان‌ها، بی‌نظمی قاعدگی، رشد بیش از حد مو (هیرسوتیسم)، آکنه و حتی ناباروری شود.
قرص گلوکوفاژ برای کیست تخمدان
یکی دیگر از موارد مصرف این دارو، درمان کیست‌های تخمدان ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از شایع‌ترین اختلالات هورمونی در زنان در سن باروری است که با علائم مختلفی شامل کیست‌های متعدد روی تخمدان‌ها، قاعدگی‌های نامنظم، افزایش وزن، رشد موی زائد و گاهی ناباروری همراه است. یکی از دلایل اصلی ایجاد این وضعیت، مقاومت به انسولین است که باعث افزایش سطح انسولین در خون میشود. این افزایش انسولین می‌تواند تعادل هورمون‌های جنسی را بر هم بزند و مانع تخمک‌گذاری منظم شود.
قرص گلوکوفاژ با کاهش مقاومت به انسولین و پایین آوردن سطح انسولین خون، باعث تنظیم عملکرد تخمدان‌ها خواهد شد. این دارو می‌تواند باعث کاهش تشکیل کیست‌ها، تنظیم سیکل قاعدگی و افزایش احتمال تخمک‌گذاری شود. همچنین ممکن است با کاهش وزن در زنان مبتلا به PCOS همراه باشد که خود اثر مثبتی در بهبود وضعیت تخمدان‌ها دارد.
قرص گلوکوفاژ برای لاغری
این قرص به صورت غیرمستقیم در افرادی که دچار مقاومت به انسولین یا سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) با نسخه پزشک برای کاهش وزن و لاغری توصیه میشود. این دارو با کاهش سطح انسولین و کنترل قند خون، می‌تواند اشتها را کاهش داده و متابولیسم بدن را بهبود ببخشد. در نتیجه، در برخی افراد باعث کاهش تدریجی وزن میشود.
با این حال، این قرص یک داروی لاغری نیست و مصرف آن صرفاً برای کاهش وزن در افراد سالم و بدون بیماری‌های زمینه‌ای توصیه نمی‌شود. استفاده نادرست یا خودسرانه از این دارو ممکن است منجر به عوارضی مانند تهوع، دل‌درد، اسهال، کمبود ویتامین B12 و در موارد نادر، اسیدوز لاکتیک شود که یک وضعیت خطرناک است.
عوارض قرص گلوکوفاژ
این قرص به صورت کلی در بیشتر بیماران ایمن و بدون عارضه است. با این حال، برخی از عوارض گلوکوفاژ شامل موارد زیر است:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- دل درد یا کرامپ شکمی
- نفخ شکم
- احساس سنگینی در معده
- کاهش اشتها
- احساس طعم فلزی یا تلخ در دهان
عوارض قرص گلوکوفاژ 500
قرص گلوکوفاژ 500 ممکن است باعث عوارضی شامل حالت تهوع، اسهال، دل درد، نفخ، کاهش اشتها و طعم فلزی در دهان شود. این عوارض خفیف و موقتی است. در موارد نادر، ممکن است مشکلاتی مانند اسیدوز لاکتیک یا کمبود ویتامین B12 نیز ایجاد شود، که نیاز به مراقبت پزشکی دارد.
نحوه عملکرد گلوکوفاژ
اصلی‌ترین اثر این قرص کاهش تولید گلوکز توسط کبد است. این دارو با مهار فرآیند گلوکونئوژنز در کبد، باعث کاهش ترشح گلوکز به خون میشود. همچنین، این دارو حساسیت سلول‌های بدن، از جمله عضلات و بافت‌های چربی، به انسولین را افزایش می‌دهد و بدین ترتیب جذب گلوکز توسط این سلول‌ها بیشتر میشود. این ترکیب اثرات مثبتی روی متابولیسم چربی‌ها نیز دارد و می‌تواند سطح کلسترول و تری‌گلیسیرید را کاهش دهد.
موارد احتیاط
همانطور که بیان شد، قرص گلوکوفاژ یک داروی ایمن با عوارض جانبی محدود است. با این حال، این دارو می‌تواند در صورت استفاده نادرست یا در افراد با مشکلات زمینه‌ای، خطر بروز عوارضی مانند اسیدوز لاکتیک یا آسیب کلیوی را افزایش دهد. بنابراین، پیش از شروع مصرف، بیمار باید به شکل کامل توسط پزشک ارزیابی شده و شرایط جسمی او در نظر گرفته شود.
- این قرص توسط کلیه‌ها دفع میشود. در صورت اختلال در عملکرد کلیه، دارو ممکن است در بدن تجمع پیدا کرده و خطر اسیدوز لاکتیک افزایش یابد. بیماران با مشکلات شدید کبدی یا نارسایی قلبی باید با احتیاط از این دارو استفاده کنند، زیرا این بیماری‌ها نیز احتمال بروز اسیدوز لاکتیک را افزایش می‌دهند.
- مصرف زیاد الکل همراه با گلوکوفاژ خطر بروز اسیدوز لاکتیک را به‌شدت افزایش می‌دهد. بنابراین مصرف مشروبات الکلی باید محدود یا قطع شود.
- مصرف این قرص باید قبل و بعد از برخی تصویربرداری‌ها از جمله سی‌تی‌اسکن با ماده حاجب قطع شود، زیرا ممکن است کلیه را تحت فشار قرار دهد.
- مصرف بلند مدت این قرص تنها با نسخه و دستور پزشک مجاز است. مصرف بلند مدت بدون نسخه پزشک، می‌تواند جذب ویتامین B12 را کاهش دهد و کم‌خونی ایجاد کند.
قرص گلوکوفاژ برای بارداری
قرص گلوکوفاژ در دوران بارداری باید با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود. اگرچه این دارو به صورت رسمی برای درمان دیابت بارداری تایید نشده، ولی در برخی موارد که دیابت پیش از بارداری یا مقاومت به انسولین وجود دارد، پزشک ممکن است گلوکوفاژ را تجویز کند تا قند خون مادر کنترل شود و خطرات مرتبط با دیابت در بارداری کاهش یابد. مطالعات نشان داده است که مصرف این قرص در بارداری بی‌خطر است و عوارض جدی برای جنین ندارد.
تداخل دارویی گلوکوفاژ
این دارو ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد که باعث تغییر در اثربخشی یا افزایش عوارض جانبی شود. این تداخل‌ها می‌توانند روی کنترل قند خون، جذب دارو یا عملکرد کلیه اثرات منفی داشته باشند. بنابراین، اطلاع دادن به پزشک درباره تمام داروهای مصرفی اهمیت دارد.
- داروهای دیابت دیگر (مثل انسولین، سولفونیل اوره‌ها)
- داروهای مدر (مثل فورزماید)
- داروهای ضد فشار خون (مثل ACE inhibitors)
- کورتیکواستروئیدها
- داروهای تیروئید
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- داروهای ضد بارداری خوراکی
- الکل
سخن پایانی
این مطلب به بررسی کنترل دیابت نوع 2 با قرص گلوکوفاژ، از مجله راز سلامت پرداخت. این دارو علاوه بر کنترل قند، می‌تواند به کاهش وزن و بهبود عوامل خطر قلبی-عروقی نیز کمک کند. مصرف گلوکوفاژ باید تحت نظر پزشک و با رعایت نکات احتیاطی انجام شود تا عوارض جانبی به حداقل برسد. در کل، این دارو یک گزینه درمانی قابل اعتماد و مفید برای بسیاری از بیماران دیابتی به شمار می‌رود.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.