واکسن سرخک برای چیست؟
این واکسن برای پیشگیری از بیماری سرخک است. سرخک یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که میتواند تب، جوشهای پوستی، سرفه، آبریزش بینی و التهاب چشم‌ها را یجاد کند. سرخک میتواند عوارض جدی مانند ذات‌الریه، التهاب مغز و حتی مرگ به خصوص در کودکان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف داشته باشد. تزریق واکسن باعث تولید ایمنی بدن در برابر ویروس سرخک می‌شود و شانس ابتلا به بیماری یا انتقال آن به دیگران را به طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.
موارد مصرف واکسن سرخک
برخی از کاربردها یا موارد مصرف این واکسن به شرح زیر است:
- پیشگیری از سرخک
- جلوگیری از شیوع بیماری
- مصرف در کودکان
- افراد بدون ایمنی
مکانیسم اثر واکسن سرخک
این واکسن از ویروس زنده ضعیفشده ساخته شده است. پس از تزریق، ویروس ضعیفشده در بدن تکثیر می‌شود بدون ایجاد بیماری شدید و سیستم ایمنی را تحریک میکند. سلول‌های ایمنی، به خصوص لنفوسیت‌ها، آنتی‌بادی‌های مخصوص ویروس سرخک تولید می‌کنند و حافظه ایمنی ایجاد می‌شود. در نتیجه، هنگام مواجهه واقعی با ویروس، سیستم ایمنی قادر است سریع و مؤثر پاسخ دهد، از ابتلا به بیماری جلوگیری کند یا شدت آن را کاهش دهد. این مکانیسم، پایه ایمنی طولانیمدت در برابر سرخک است.
اشکال دارویی
- مایع داخل عضلانی یا زیرجلدی: ویال حاوی ویروس زنده ضعیفشده که قبل از تزریق با رقیق‌کننده مخصوص آماده می‌شود.
- واکسن ترکیبی (MMR یا MR): شامل سرخک، اوریون و سرخچه (MMR) یا سرخک و سرخچه (MR) برای تزریق همزمان و افزایش ایمنی در یک دوز
نحوه تزریق واکسن سرخک
واکسن سرخک به صورت تزریق زیرجلدی داده می‌شود. قبل از تزریق، ویال واکسن با رقیق‌کننده مخصوص آماده می‌شود و پس از مخلوط شدن، در بازو یا ران کودک تزریق خواهد شد. تزریق صحیح باعث ایجاد ایمنی مناسب و کاهش عوارض جانبی می‌شود. برای بهترین اثرگذاری، نحوه تزریق عمومی زیر مناسب است.
- انتخاب محل مناسب تزریق: معمولاً بازو یا جلوی ران کودکان برای تزریق زیرجلدی انتخاب می‌شود تا جذب مناسب و حداقل درد ایجاد شود.
- استفاده از تجهیزات استریل: سرنگ و سوزن باید کاملاً استریل باشند تا از عفونت و انتقال بیماری جلوگیری شود.
- آماده‌سازی واکسن: ویال حاوی ویروس ضعیفشده باید با رقیق‌کننده مخصوص مخلوط شود و بلافاصله پس از آماده‌سازی تزریق شود.
- بررسی سابقه پزشکی: قبل از تزریق، سابقه آلرژی شدید به اجزای واکسن یا بیماری‌های ایمنی بررسی شود.
- کنترل دمای واکسن: نگهداری واکسن در دمای مناسب بسیار مهم است تا اثربخشی آن حفظ شود.
- مشاهده بعد از تزریق: بیمار باید حداقل ۱۵–۳۰ دقیقه بعد از تزریق در مرکز بهداشتی تحت نظر باشد تا در صورت واکنش شدید، اقدامات فوری انجام شود.
واکسن سرخک برای کودکان
واکسن سرخک برای کودکان اصلی‌ترین روش پیشگیری از بیماری سرخک است. نکات مهم هنگام تزریق در کودکان عبارتند از:
- سن تزریق: دوز اول در ۹–۱۲ ماهگی و دوز دوم در ۱۸ ماهگی تا ۶ سالگی داده می‌شود.
- روش تزریق: به صورت زیرجلدی در بازو یا ران کودک
- ایمنی: ایجاد حافظه ایمنی طولانیمدت و کاهش خطر ابتلا و شیوع بیماری
- واکسن ترکیبی: میتواند به شکل MMR (سرخک، اوریون، سرخچه) یا MR (سرخک و سرخچه) تزریق شود.
عوارض واکسن سرخک
تزریق این واکسن به صورت کلی ایمن است. با این حال، مانند هر واکسن دیگری ممکن است عوارض جانبی خفیف یا نادر ایجاد کند. اکثر عوارض خفیف و کوتاه‌مدت است و بدن کودک به سرعت بهبود می‌یابد. شایع‌ترین واکنش‌ها شامل تب خفیف، قرمزی یا تورم در محل تزریق و گاهی جوشهای خفیف شبیه سرخک است. برخی از عوارض شایع عبارتند از:
- تب خفیف
- قرمزی و تورم محل تزریق
- جوشهای پوستی خفیف
- بی‌حالی یا خستگی
- درد عضلانی
- تشنج ناشی از تب (خیلی نادر)
عوارض جدی و خطرناک
عوارض جدی واکسن سرخک بسیار نادر است، اما در برخی افراد ممکن است رخ دهند و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند. این واکنش‌ها شامل واکنش‌های آلرژیک شدید مانند تورم صورت، لب‌ها یا گلو، کهیر گسترده، مشکل در تنفس یا شوک آنافیلاکسی است. همچنین در موارد خیلی نادر، تشنج شدید ناشی از تب یا مشکلات عصبی ممکن است رخ دهد. با وجود این، فواید واکسن بسیار بیشتر از خطرات آن است و ایمنی عمومی کودکان را تضمین میکند.
نکات مهم قبل از تزریق واکسن سرخک
قبل از تزریق واکسن، رعایت برخی نکات مهم برای ایمنی و اثربخشی واکسن ضروری است:
- بررسی سابقه پزشکی: اطمینان از نداشتن آلرژی شدید به اجزای واکسن یا سابقه واکنش آلرژیک به واکسن‌های قبلی
- وضعیت سلامتی کودک: کودک نباید مبتلا به تب شدید، بیماری فعال عفونی یا اختلال ایمنی باشد.
- رعایت زمان‌بندی واکسن‌ها: اطمینان از تکمیل دوزهای قبلی و فاصله مناسب بین واکسن‌ها
- آماده‌سازی ذهنی والدین و کودک: توضیح دادن نحوه تزریق و امکان بروز عوارض خفیف پس از واکسن
- مشاهده بعد از تزریق: آماده بودن برای مشاهده کودک حداقل ۱۵–۳۰ دقیقه پس از تزریق برای واکنش‌های فوری
موارد منع مصرف واکسن سرخک
- آلرژی شدید
- اختلالات ایمنی شدید
- بارداری
- بیماری شدید یا تب بالا
- تأخیر یا مشکل در واکنش به واکسن‌های زنده قبلی
واکسن سرخک در بارداری
تزریق واکسن سرخک در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. این واکسن شامل ویروس زنده ضعیفشده است که میتواند برای جنین خطرناک باشد و احتمال ایجاد نقص‌های مادرزادی یا سقط جنین را افزایش دهد. زنان باردار باید قبل از بارداری ایمنی خود را با آزمایش آنتی‌بادی بررسی کنند و در صورت نیاز، واکسن سرخک را حداقل یک ماه قبل از بارداری دریافت کنند. اگر فردی در دوران بارداری ناخواسته واکسن دریافت کرد، باید تحت نظر پزشک و مراقبت‌های ویژه قرار گیرد تا سلامت مادر و جنین بررسی شود.
تداخل دارویی
واکسن با اکثر داروها تداخل جدی ندارد، اما برخی داروها میتوانند اثربخشی واکسن را کاهش دهند یا عوارض جانبی آن را افزایش دهند:
- داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
- داروهای ضدویروسی
- واکسیناسیون همزمان با واکسن‌های دیگر زنده
شرایط نگهداری واکسن سرخک
باید در دمای ۲–۸ درجه سانتی‌گراد (یخچال) نگهداری شود و از یخ‌زدگی محافظت شود. رعایت زنجیره سرد در طول حمل و نگهداری برای حفظ ایمنی و اثربخشی واکسن ضروری است.
سخن پایانی
این مطلب به بررسی واکسن سرخک از مجله راز سلامت پرداخت. با تزریق به موقع، کودکان و بزرگسالان در برابر ویروس سرخک ایمنی طولانیمدت پیدا می‌کنند و خطر شیوع بیماری در جامعه کاهش می‌یابد. رعایت نکات قبل و بعد از تزریق، اطلاع‌رسانی به والدین و کنترل دمای واکسن از اهمیت بالایی برخوردار است. با وجود عوارض خفیف موقت، فواید واکسیناسیون به مراتب بیشتر از خطرات آن است.
دیدگاه خود را با سایر بازدیدکنندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. در ارسال دیدگاه به قوانین زیر توجه کنید.